Ευρωπαϊκές δυσχέρειες

Ι. Η έλλειψη ιδρυτικού καταστατικού χάρτη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ήδη Ενωμένης Ευρώπης, έχει οξύνει εγγενείς  αδυναμίες. Η πορεία  οικονομικής ομογενοποίησης της Ευρώπης θα ήταν ευκολώτερη εάν προϋπήρχε ευρωπαϊκό σύνταγμα όπου, απλώς θα προσχωρούσαν τα οιαδήποτε νέα μέλη. Οι γεννήτορες της ιδέας  δεν είχαν, προφανώς,  φαντασθεί ότι η “Ένωση” θα έφθανε να έχει κοινό νόμισμα στο οποίο, όμως, δεν θα μετείχαν όλα της τα μέλη (!).

Οι αδυναμίες έγιναν απολύτως φανερές στις Βρυξέλλες κατά την τελευταία διάσκεψη κορυφής (Sommet) του 2012.

ΙΙ. Οι υπουργοί οικονομικών πρώτα, οι αρχηγοί των κρατών έπειτα, στις 13.12.12, αντιμετώπισαν δυσεπίλυτο πρόβλημα: η κατασφάλιση του ευρώ προϋποθέτει ενιαίο σύστημα ελέγχου των τραπεζών των χωρών που μετέχουν της ζώνης του. Αλλά η ανάδειξη τέτοιου “Μηχανισμού” τροποποιεί τις συμβάσεις της  ευρωπαϊκής συγκρότησης. Ετσι απαιτείται γενική συμφωνία όλων των κρατών – μελών. Δηλαδή και των κρατών που, ακόμη, δεν μετέχουν της Ευρωζώνης. Τα  κράτη αυτά είναι σήμερα δέκα, επί συνόλου είκοσι επτά.

Τα μη μετέχοντα κράτη προβάλλουν έντονη ανησυχία ότι η ρύθμιση, εκ των πραγμάτων, θ’ αναδείξει φερεγγυότερες τις τράπεζες της Ευρωζώνης. Αντίστοιχα ότι, έτσι, θα υποβαθμισθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες εκτός Ζώνης. Αλλά εκεί διαλαμβάνεται και το City του Λονδίνου, δηλαδή το μεγαλύτερο οικονομικό ευρωπαϊκό κέντρο. Άρα οι αγγλικές αντιρρήσεις είναι σοβαρά ληπτέες υπ’ όψη.

ΙΙΙ. Η Σουηδία από του 2003 με δημοψήφισμα έχει αρνηθεί την ένταξή της στο ευρώ. Ως οικονομία ισχυρή, όμως, πρότεινε προς την υπέρβαση του αδιεξόδου το εξής: η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ν’ αποτελεί διαρκώς τον τελικό επόπτη τραπεζικής λειτουργίας, συνολικά της Ενωμένης Ευρώπης. Να μην υποκατασταθεί, δηλαδή, η ΕΚΤ, έστω και εν μέρει, από τον νέο “Μηχανισμό”. Την  πρόταση ενίσχυσε το Ηνωμένο Βασίλειο. Προσέθεσε  τον όρο ότι οι βάσεις τραπεζικής λειτουργίας από πλευράς ελέγχου κινδύνων, ρευστότητας, μορφολογίας αποθεματικών κεφαλαίων, κλπ. θα συζητούνται σ’ επίπεδο του συνόλου των είκοσι επτά κρατών – μελών. Είναι προφανές πως η αποδοχή της πρότασης πλήττει την αποτελεσματικότητα  του κυοφορούμενου “Μηχανισμού”.

Συναφές είναι και το ζήτημα των τραπεζών που εδρεύουν στην Ευρωζώνη δραστηριοποιούνται, όμως  (κάποτε  και εντόνως) εκτός της Ζώνης, στον ευρύτερο χώρο της Ένωσης. Προστίθεται και η φορολογία επί διεθνών χρηματιστηριακών συναλλαγών. Την έχουν, κατ’ αρχήν, αποδεχθεί χώρες 11 επί συνόλου 27. Η αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου προϋποθέτει συνολική συμφωνία.

IV. Ο κ. Η. Van Rompoy υπήρξε καθησυχαστικός στην καταληκτική αναφορά του της 13.12. Τόνισε στους εκπροσώπους και των 27,  ότι οι μηχανισμοί προστασίας της Ευρωζώνης θα είναι ανοικτοί για όλα τα μέλη της Ένωσης, ιδίως προκειμένου (και αυτά) ν’ αντιμετωπίσουν, επιτυχώς στο μέλλον, τυχόν, κλονιστικά  οικονομικά συμβάντα.

V. Η δήλωση “Rompoy” έχει χαρακτήρα πολιτικού καθησυχασμού. Είναι όμως αμφίβολο εάν θα πείσει τους Κινέζους να διατηρήσουν τις θέσεις τους ως δανειστών – ομολογιούχων της Ευρωζώνης. Ετσι, δε, αναδεικνύεται το θεμελιωδώς επίκαιρο ζήτημα.

Ως χρέος Ευρωζώνης, ουσιαστικά, νοείται εκείνο του Νότου. Η Ενωμένη Ευρώπη (μετά συμψηφισμό  χρεών Νότου προς Βορρά) – εξωτερικώς – δεν οφείλει. Αυτό, μάλιστα, κατ’ αντίθεση προς ΗΠΑ, Ιαπωνία, Νότια Αμερική κλπ. Εκεί οι οφειλές αφορούν στο σύνολο των οικονομιών των αντιστοίχων χωρών (!).

Το οικονομικώς υγιέστερο τμήμα του πλανήτη είναι ο Ευρωπαϊκός Βορράς. Εκείθεν πηγάζουν οι διαρκώς αυξανόμενες πιέσεις για επισημοποίηση του ήδη – de facto – δεδομένου: της Ευρώπης, δηλαδή, των δύο ταχυτήτων και ποιοτήτων.

Είναι σφόδρα  πιθανόν ότι η “Ένωση” είτε ουσιαστικά θα ομογενοποιηθεί  είτε θα διασπασθεί. Ο,τι λογικώς αποκλείεται  είναι να διαιωνισθεί σύστημα όπου άλλοι μεν παράγουν άλλοι δε καταναλώνουν.